LITTERAIRE WANDELINGEN & VERVLOGEN JAREN VAN FRANS ERENS

Van 1985 werd er tot 2001 de driejaarlijkse Frans Erensprijs uitgereikt. Winnaars daarvan waren onder andere: Anton Koolhaas of Gerrit Komrij. Niet de minsten dus. Maar wie was Frans Erens en wat was zijn werk?

Lambert Rinkens, Landgraaf 24 april 2020, 17:11

Herinneringen. In de vroege ochtend als kind door het hoge, koude en natte gras struinen. Metershoge reuzen doemen op in de ochtendmist. Kastanje of fruitbomen? Te jong nog om in de dikke soep van de ochtendnevel het verschil te zien. Te groot het avontuur om in die vroege uren achter een metershoge muur op verboden terrein te zijn.

Enkele tientallen meters verderop openbaart zich steeds duidelijker een ruïne in de mist. Boeiend en spookachtig eist de ruïne zijn plek op in het nog jonge geheugen. De ruïne, van wat eens een trotse hoeve was, neemt onwrikbaar haar plaats in om jaren later weer tot leven te komen. Daar achter de muur bij Op de Kamp stond het woonhuis van een Landgraafse schrijver, genaamd Frans Erens, op Kampstraat 58.

Frans Erens

De in herinnering spookachtige ruïne is er al sinds 1971 niet meer. Daar waar nu het gemeentehuis staat, stond in lang vervlogen tijden achter twee stokoude wilgen een mooie Limburgse carré boerderij. De hoeve was ooit het woonhuis van schrijver Frans Erens. Een voor de Nederlandse literatuur bijzondere persoonlijkheid. Hij werd enkele jaren na zijn overlijden in 1935 als volgt omschreven: “… Frans Erens kende weinig eerzucht, behalve deze: een trouw dienaar te zijn van het schoone….”

Frans Erens, geboren in 1857 te Schaesberg, was een enorm belezen man. Criticus en prozaschrijver met een grote liefde voor taal en literatuur. Bovendien was hij ook een, voor die tijd, behoorlijk reislustig persoon. Al jong bereisde hij voor zijn rechtenstudie Leiden, Parijs, Bonn en Amsterdam. En dat was inderdaad reislustig te noemen. In zijn jeugd kwam de gemiddelde burger niet verder dan 25 kilometer van huis. Hij promoveerde in de rechten maar vanaf 1901 schoof hij diezelfde rechten aan de kant en richtte zich volledig op de literatuur.

Toeval of niet

‘Litteraire wandelingen’, het is de titel van een van de boeken van Frans Erens. Kan het nog toepasselijker in deze tijd? Een boek onder je arm en dan al wandelend ergens een mooi stil plekje opzoeken om het boek rustig en vol verwondering in je op te nemen.

Of Stille Steden, wederom ó zo toepasselijk in deze tijd. En nogmaals toeval of niet, dan is er onder andere ook nog het werk ‘Vervlogen jaren’. Nu, op dit moment, in deze krankzinnige tijd, reflecteren velen wereldwijd. Miljoenen mensen nemen hun leven onder de loep. Wat heb ik in mijn voorbije, zo snel vervlogen, jaren gedaan? Bezinning. En bezinning is het ook die Frans Erens in zijn werk oproept.

En ja, het is vooral proza, of te wel niet door vers of rijm beheerste taal. En in deze is het gehele werk van Frans Erens voor meerdere redenen een aanrader. Een van de redenen hiervoor is de Nederlandse taal, en dan vooral de Nederlandse taal zoals die ruim 100 jaar geleden in gebruik was. Wellicht voor de lezer van nu een openbaring in vele opzichten. Een woordenschat die al decennialang uit zwang is, komt opnieuw tot leven. En niet te vergeten een stijl die samen met de boerenhoeve vervlogen lijkt te zijn.

De boeken zijn, zoals te verwachten, zo goed als uitsluitend tweedehands te koop. En goedkoop zijn ze ook niet te noemen. Vijftig of negentig euro is allesbehalve ‘voor een prikje’ te noemen. Maar voor de liefhebber van iets bijzonders in de geest en later iets uitzonderlijks in de boekenkast, is het wel degelijk de moeite.

Bron: Digitale bibliotheek voor Nederlandse letteren

Afbeeldingen: Wikipedia