‘DIE WEISSE ROSE’
En ze waren er wel. Het waren er helaas niet voldoende, maar ze waren er. De ‘Weisse Rose’ in München was er het bewijs van. En dan was er ook nog de ‘Weisse Rose’ in Hamburg. Een hoopgevende duik in de Duitse geschiedenis.
Landgraaf, 4 maart, 2025, 20:00
Enkele studenten lopen door het schoolgebouw en verspreiden er stiekem pamfletten. Ze lachen erom als hun actie geslaagd is en ze niet betrapt zijn. Het lijkt een spelletje waar de jonge studenten achteloos mee bezig zijn, maar het is bitter ernst. Dodelijke bittere ernst. Het kan ze letterlijk de kop kosten. En dat is ook precies wat er uiteindelijk gebeuren zal. Op 22 februari 1943 werden ze onthoofd door middel van de guillotine in de gevangenis van Stadelheim in Beieren.
Hans en Sophie Scholl zijn wellicht de bekendste leden van de Weisse Rose-verzetsgroep. Broer en zus waren beide student aan de universiteit van München. Sophie studeerde biologie en filosofie en haar oudere broer Hans studeerde er medicijnen. In hun jonge jeugd waren zij respectievelijk lid van de Hitlerjugend en de Bund der Deutschen Mädel. Met het volwassen worden veranderden hun inzichten, en zagen en beseften zij steeds meer hoe misdadig het Nazisme was. Vooral Hans Scholl had met eigen ogen gezien waartoe het nazisme onder Hitler leidde.
Als sudent medicijnen diende hij, net als zo ongeveer alle andere medicijn studenten, ook tijd aan het front door te brengen om gewonden te verzorgen en weer op te lappen om ze terug te kunnen sturen naar het front. Met eigen ogen zag hij wat de gevolgen waren voor de Duitse soldaten maar ook wat de gevolgen waren voor de bewoners van de aangevallen en bezette gebieden. Hij kwam er aan het oostfornt ook achter dat de Duitsers er op grote schaal bezig waren met de massamoorden op Joden en zigeuners. Met de opgedane kennis aan het Oostfront voelden hij, en Alexander Schmorell, dat het tijd was voor actie. Van eind juni tot half juli werken zij aan het maken van het eerste vier pamfletten. Beiden hoopten met hun op filosofen, bijbelteksten, Goethe and Schiller geïnspireerde teksten de Duitse intelligentsia voor de goede zaak te kunnen winnen. Ze deponeerden de pamfletten in telefoonboeken, stuurden ze anoniem naar professoren en lieten ze achter op universiteitsgebouwen. De eerste stap was gezet. Het verliep op zich bestredelijk, in de zin dat zij niet per direct in de kraag gevat werden. DHun doelgroep pikt het echter niet op en de grote massa al helemaal niet.
Na de fatale actie van Sophie in de universiteitshal gaat het helemaal mis. Sophie, de jongere zus van Hans Scholl, begaat de fout om de pamfletten vanaf de eerste verdieping in de universiteit nonchalant naar beneden in de hal te gooien. De conciërge ziet het en verraad de beiden. Van het een kwam het ander en steeds meer leden van de verzetsgroep werden door de Gestapo opgepakt.
De onbekende Hamburgse Weisse Rose
Het netwerk van de Weisse Rose breidde zich echter ook elders langzaam uit. Tot in het noorden van Duitsland in Hamburg aan toe. Ook daar pikten studenten het op. Ook zij waren voorzichtig, en beseften terdege dat het bloedlink is waarmee zij bezig zijn. Dat beseften anderen ook en weigerden exact voor diezelfde reden om mee te doen. Anst of lafheid? Welke van de twee woorden men ook kiest, het resultaat is dat het een kleine groep blijft. Maar de groep heeft wel nog een ander effect.
De waarheid gebiedt het om te vermelden dat de groep in Hamburg zich niet Weisse Rose noemde. Hun doelstelling was echter dezelfde. Het waren in Hamburg overigens ook niet alleen studenten. De groep aldaar bestond voor een groot deel uit ouderen die deel namen aan het passieve verzet. Meer als dertig mensen van de groep werden door de Gestapo in Hamburg opgepakt en acht van hen werden vermoord.
De studenten die er in Hamburg mee begonnen waren overigens ook weer studenten in de medicijnen. Margarethe Rothe, Traute Lafrenz en Albert Suhr. Verschillende van hen studeerden eerst in Hamburg en later ook in München. Daar kwamen zij voor het eerst in contact met de pamfletten en het werk van de Weisse Rose aldaar.
Maar hun verzet, in München zowel als in Hamburg, hoe klein dan ook in vergelijking met de waanzin van een wereldoorlog, blijkt niet voor niets te zijn geweest. Ook nu nog worden hun acties nog steeds vermeld en verteld aan studenten in Duitsland. Zij zijn nog steeds een toonbeeld van dat wat jonge mensen vermogen in de strijd tegen het nazisme.
